Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ένα σημαντικό ορόσημο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Με αφορμή το γεγονός αυτό, το Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economics (LSE) διοργάνωσε μία εκδήλωση – συζήτηση με:
Το Νίκο Χριστοδουλάκη, Ομότιμο Καθηγητή στο Oικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο συμμετείχε ενεργά στο κίνημα αντίστασης κατά της δικτατορίας. Στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 ήταν υπεύθυνος του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού. Μετά την πτώση της δικτατορίας διετέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών (1974-1975) και το 1976 κατέθεσε στο Στρατοδικείο Αθηνών κατά των αρχηγών της χούντας. Την περίοδο 1993-2001 υπηρέτησε σε διάφορες κυβερνητικές θέσεις και το 2002-2004 διετέλεσε Υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του Eurogroup (Ιούλιος 2002-Ιούνιος 2003).
Τη Ζηνοβία (Τζένη) Λιαλιούτη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι συγγραφέας των βιβλίων «Ο Αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα 1947-1989», και «Ο ‘άλλος’ Ψυχρός Πόλεμος. Η Αμερικανική Πολιτιστική Διπλωματία στην Ελλάδα 1953-1973». Έχει συνεργαστεί ως ερευνήτρια με το Κέντρο Νεοελληνικών Σπουδών της Ακαδημίας Αθηνών, το Ινστιτούτο Αμερικανικών Σπουδών UCD Clinton, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει δημοσιεύσει εργασίες και έχει επιμεληθεί τόμους για την ιστορία του Ψυχρού Πολέμου, την ιστορία της προπαγάνδας και τη διατύπωση εθνικών και πολιτικών ταυτοτήτων.
Το Γιώργο Παυλάκη, ερευνητή βιοϊατρικό επιστήμονας στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Αθηνών το 1976. Εκλέχτηκε ελεύθερα εκπρόσωπος των φοιτητών ιατρικής κατά τη διάρκεια και μετά τη δικτατορία στην Ελλάδα. Συμμετείχε στο φοιτητικό κίνημα και στην εξέγερση της 14ης-17ης Νοεμβρίου 1973 στην Πολυτεχνική Σχολή Αθηνών και ήταν συνδιοργανωτής της ιατροφαρμακευτικής μονάδας της φοιτητοκρατούμενης Σχολής που περιέθαλπε πολλά θύματα. Συνελήφθη επανειλημμένα και κακοποιήθηκε από την αστυνομία και ήταν φυγάς μετά την εξέγερση μέχρι την πτώση της δικτατορίας. Έχει αναπτύξει φάρμακα και έχει δημοσιεύσει πολλές επιστημονικές εργασίες αλλά και ποιήματα. Υπήρξε επιστημονικός σύμβουλος σε φορείς χάραξης πολιτικής και συμμετείχε στον δημόσιο διάλογο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του AIDS και του COVID.
Την Καλλιόπη Ρηγοπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συγγραφέα και αρθρογράφο. Συμμετείχε στην εξέγερση από την πρώτη μέρα. Ήταν τότε νεαρή φοιτήτρια και τραυματίστηκε βαριά με την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο.
Η κα Ρηγοπούλου δεν παρευρέθηκε στην εκδήλωση στέλνοντας ένα κείμενο το οποίο διαβάστηκε από το συντονιστή της συζήτησης Κέβιν Φίδερστοουν, διευθυντή του Ελληνικού Παρατηρητηρίου (Hellenic Observatory) του LSE.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, η κα Λιαλιούτη αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στον αντίκτυπο της εξέγερσης σημειώνοντας πως προκάλεσε εσωτερική αναστάτωση στο χουντικό καθεστώς διαβρώνοντας παράλληλα την ανοχή των πολιτών απέναντί του.
Ακόμη, παρουσίασε μία πρόσφατη έρευνα (13/11/2023) η οποία διενεργήθηκε για λογαριασμό της εφημερίδας «Το Βήμα» από τη Metron Analysis δείχνοντας ότι:
- Το 81% πιστεύει ότι η εξέγερση συνέβαλε στην πτώση της δικτατορίας
- Το 76% πιστεύει ότι η εξέγερση ήταν η έκφραση μιας μαζικής αντίδρασης ενάντια στο στρατιωτικό καθεστώς κι όχι ένα περιορισμένο φαινόμενο
- Το 86% εγκρίνει την κατάθεση στεφάνων στον χώρο του Πολυτεχνείου
- Το 79% συμφωνεί με τη διοργάνωση εκδηλώσεων μνήμης στα σχολεία
- Το 51% συμφωνεί με την πορεία προς την Πρεσβεία των ΗΠΑ
Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο κ. Χριστοδουλάκης ο οποίος τόνισε τη σημασία να συζητηθεί περισσότερο η εξέγερση και η σημασίας της τόσος εντός όσο και εκτός Ελλάδας.
«Η πολιτική ατμόσφαιρα ήταν επαναστατική και γεμάτη πιθανότητες», είπε αναφερόμενος στο πνεύμα των ημερών πριν ξεκινήσουν οι φοιτητές την εξέγερση στο Πολυτεχνείο.
Όπως πρόσθεσε, κύριο αίτημα ήταν να «πέσει» η χούντα ενώ υπήρχε και ένα έντονα αντι-αμερικανικό και αντι-νατοϊκό κλίμα. Ωστόσο, όπως εξήγησε ο κ. Χριστοδουλάκης, τα αιτήματα εκτός από πολιτικά ήταν και οικονομικά ενώ υπήρχαν αιτήματα. «Υπήρχε ένα ευρύτερο σετ αξιών», σημείωσε.
Προχωρώντας τη συζήτηση, χαρακτήρισε τη στάση των πολιτικών κομμάτων εκείνη την εποχή «απογοητευτική» καθώς δεν είπαν τίποτα για την εξέγερση.
Επικράτησε απόλυτη σιωπή από κορυφαίους πολιτικούς, σύμφωνα με τον ίδιο.
Για μία σημαντική στιγμή της ευρωπαϊκής ιστορίας η οποία ακόμα και σήμερα κινητοποιεί πολύ κόσμο, έκανε λόγο από την πλευρά του ο κ. Παυλάκης ο οποίος έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στη συμβολή του ραδιοφωνικού σταθμού των φοιτητών.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, μέσω του σταθμού μεταδίδονταν τα μηνύματα των φοιτητών κάτι που οδήγησε περισσότερο κόσμο στο να λάβει μέρος στην εξέγερση.
Ακόμη, ο κ. Παυλάκης τόνισε ότι από θαύμα δεν θρηνήσαμε πολλούς περισσότερους νεκρούς λόγω της σοβαρότητας των τραυμάτων αρκετών τραυματιών.
Η εξέγερση «ήταν η αρχή του τέλους της χούντας», εκτίμησε.
Στα πλαίσια της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν δημοσιεύματα του ελληνικού και ξένου τύπου της εποχής εκείνης:
