Μία εκδήλωση αφιερωμένη στον τρόπο με τον οποίο ταξιδιώτες από το εξωτερικό βίωσαν και αποτύπωσαν τις εμπειρίες τους από την Ελλάδα φιλοξένησε το Hellenic Centre την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου. Η εκδήλωση κάλυψε το χρονικό διάστημα από τη δεκαετία του 1940 μέχρι και σήμερα, παρουσιάζοντας τις διαφορετικές προσεγγίσεις των συγγραφέων και τις μεταβολές που καταγράφονται στην απεικόνιση της χώρας.
Πολλές φορές η ταξιδιωτική λογοτεχνία συνδέεται με τον 18ο και 19ο αιώνα. Ωστόσο, όπως εξήγησε μιλώντας στο Hellenic Post η καθηγήτρια Gonda Van Steen, ομιλήτρια στην εκδήλωση, «θέλαμε να τραβήξουμε την προσοχή μας σε πιο πρόσφατους ταξιδιώτες, που έχουν πολλά να πούνε για μια Ελλάδα που αλλάζει στα χρόνια του πολέμου, στην μεταπολεμική περίοδο, ακόμα και μέχρι σήμερα. Είναι σημαντικό στο πανόραμα των ταξιδιωτών που πήγαν στην Ελλάδα να είναι και οι σύγχρονοι παρόντες».
Σκοπός, λοιπόν, ήταν να δούμε πώς έβλεπαν οι ξένοι ταξιδιώτες του 20ου και 21ου αιώνα την Ελλάδα. «Να ανακαλύψουμε μαζί μία άλλη Ελλάδα, μέσα από το βλέμμα των ταξιδιωτών», πρόσθεσε η Gonda Van Steen η οποία παρουσίασε για πρώτη φορά τα απομνημονεύματα του Αμερικανού κοινωνικού λειτουργού Charles Schermerhorn, που έζησε και εργάστηκε στη Θεσσαλονίκη μεταξύ του 1946 και του 1951.
Το ταξιδιωτικό ημερολόγιο του Schermerhorn, με έντονο ενδιαφέρον για την ελληνική κοινωνία της εποχής, περιγράφει την προσπάθειά του να προσφέρει βοήθεια στα παιδιά που επλήγησαν από τον πόλεμο και την κατοχή. Μέσω αυτών των προσωπικών σημειώσεων, αλλά και των 300 φωτογραφιών που τράβηξε, ο Schermerhorn αποτυπώνει την εικόνα της βόρειας Ελλάδας στα τέλη της δεκαετίας του ’40, ενώ, όπως ανέφερε η Van Steen, καταγράφεται και η προσπάθειά του να προσεγγίσει τις αντικρουόμενες πλευρές του εμφυλίου πολέμου με ανοιχτό μυαλό.
Τα γραπτά του Schermerhorn δείχνουν με τον πιο επιτακτικό τρόπο τη δύναμη της ανθρώπινης δράσης εν μέσω δυσμενών κοινωνικοπολιτικών συνθηκών. Γίνεται έτσι φανερό ότι η ηθική, υλική, κοινωνική και θεσμική καταστροφή εκείνων των χρόνων κινητοποίησε ένα ετερόκλητο σύνολο, από νέες οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας μέχρι μέσα ενημέρωσης, από στρατιώτες έως άπορους πρόσφυγες, από σύγχρονους ιεραπόστολους μέχρι ξένους διπλωμάτες και στρατηγούς. Ο Schermerhorn κατάφερε να αλληλεπιδρά με όλους τους, αναζητώντας κοινό έδαφος στο επίπονο έργο της προσπάθειας βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης για τα παιδιά και τις αγροτικές οικογένειες. Αλλά συνειδητοποίησε επίσης πόσο εύκολα η ξένη βοήθεια θα μπορούσε να γίνει εργαλείο πολιτικής ισχύος και σκοπιμότητας.
Τόσο τα απομνημονεύματά του όσο και οι φωτογραφίες που τράβηξε κατά την παραμονή του στην Ελλάδα, παρέμειναν για πάνω από 75 χρόνια σε ένα κουτί στο σπίτι συγγενή του στο Σαν Φρανσίσκο. Μέχρι τη στιγμή που η Goda Van Steen έμαθε για την ύπαρξή τους και κίνησε τις διαδικασίες για την έκδοση του βιβλίου «The Battle for Bodies, Hearts and Minds in Postwar Greece».

Ο Δρ. David Wills έκανε μία αναδρομή στην εξέλιξη της ταξιδιωτικής γραφής για την Ελλάδα από τον 18ο αιώνα έως σήμερα, υπογραμμίζοντας πώς οι συγγραφείς του παρελθόντος αντιμετώπιζαν την Ελλάδα ως μυθικό τόπο, ενώ οι μεταγενέστεροι συγγραφείς της δεκαετίας του ’40, του ’50 και του ’60 ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της χώρας. Όπως ανέφερε, οι επισκέπτες της εποχής έβλεπαν τους Έλληνες ως συνεχιστές των αρχαίων και έτρεφαν υψηλές προσδοκίες για τη χώρα και τους κατοίκους της. Ωστόσο, οι προσδοκίες αυτές συχνά δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα.
Ακόμη, ο Δρ. Wills αναφέρθηκε στο ζήτημα του υπερτουρισμού τονίζοντας ότι τα τελευταία χρόνια απασχολεί όλο και περισσότερο τη δημόσια σφαίρα, ωστόσο κατά κάποιο τρόπο εδώ και δεκαετίες εκφράζονταν ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις του. Ακόμα και κάποιοι συγγραφείς ταξιδιωτικής λογοτεχνίας αναρωτιόντουσαν εάν επιδεινώνονταν το πρόβλημα μέσα από τη δουλειά τους.

Τέλος, ο συγγραφέας Peter Barber παρουσίασε το δικό του έργο A Parthenon on our Roof (2022), όπου αφηγείται τις εμπειρίες του από τη ζωή στην Ελλάδα μαζί με τη σύζυγό του. Με χιούμορ και τρυφερότητα, περιγράφει μια καθημερινότητα γεμάτη αγάπη, γέλιο και τις ιδιαίτερες στιγμές μιας ζωής που σφραγίζεται από το ελληνικό τοπίο και τις σχέσεις με τον ντόπιο πληθυσμό.
